SAFARI MAGAZINE | GUJARATI EDITION
Current issue
અંક નં. ૩૪૮ | સપ્ટેમ્બર, ૨૦૨૩
Cover story
પૃથ્વી કોના પ્રતાપે જીવન વડે ધબકતી બની?
અંતરિક્ષમાં ઘૂમી રહેલા સહયાત્રી ચંદ્રના પ્રતાપે!
હાલના સમયમાં વપરાતા moon madness શબ્દપ્રયોગનો અર્થ મનોવિજ્ઞાનના અભ્યાસુ વિશેષજ્ઞો જે કરતા હોય તે, પણ બરાબર ર૦૦ વર્ષ પહેલાં ચંદ્ર અનોખી કિસમના ગાંડપણનું કારણ બન્યો હતો. (પૃથ્વીવાસીઓ માટે ચંદ્રના મહત્ત્વનું જે વિવરણ અહીં કરવાનું છે તેના વિશે એ વખતના ખગોળશાસ્ત્રીઓ સંદતર અજાણ હતા.) ૧૮રરમાં F. von P. Gruithuisen નામના જર્મન ખગોળશાસ્ત્રીએ ચંદ્ર પર નગર વસેલું હોવાનો ‘વૈજ્ઞાનિક’ અહેવાલ જારી કર્યો. ચિત્રકારોએ તે અહેવાલને સંદર્ભ તરીકે વાપરી પરિકલ્પિત ચિત્રો દોર્યાં અને વર્તમાનપત્રોએ છાપ્યાં.
આ ખગોળશાસ્ત્રી માતબર કક્ષાનો નહોતો, પણ તેણે દ્રષ્ટિભ્રમના આધારે કરેલી પરિકલ્પના રોચક હોવાને કારણે લોકભોગ્ય બની. ઊંચી શાખ ધરાવતા (અને યુરેનસ ગ્રહના શોધક) સર વિલિયમે હર્ષલે ૧૭૯૦માં ચંદ્ર પર વસ્તી હોવાનો દાવો કર્યો એ જરા વધુ પડતું હતું. વસ્તીનો અણસાર શી રીતે મળ્યો તેની ચોખવટ તેણે કરી નહિ. ઘણું કરીને જબાન લપસી હોવાને લીધે જ્યોતિષીનો પાઠ એ ભજવી બેઠો હતો. ઘણાં વર્ષ બાદ ૧૮૩પમાં તો પૃથ્વીનો કુદરતી ઉપગ્રહ ખૂબ ગાજ્યો. ખગોળશાસ્ત્રની તવારીખમાં The Moon Hoax નામે ઓળખાયેલો તે બનાવ હંમેશાં યાદગાર રહેવાનો હતો.
More interesting articles
ઝેરી પિટોહુઇ અને તેના જાતભાઇઓ
સજીવસૃષ્ટિમાં પફર ફિશ, સાપ, વીંછી, કાંડર, મધમાખી વગેરે ઝેરી સ્પિસિસ ઘણી છે. અમુક કાચિંડા તથા કરોળિયા પણ ઝેરી છે. મધ્ય અમેરિકામાં થતા Poison dart frog પ્રજાતિનો દેડકો તો ર૦,૦૦૦ છછુંદરોને (અથવા ૧૦ માણસોને) મારી નાખે એટલું ઝેર ધરાવે છે. આ દેડકાને સ્પર્શ પણ કરી શકાય નહિ, કેમ કે તરત પેરેલિસિસ જેવી અસર જણાવા માંડે છે. કોઇ પક્ષી ઝેરી હોય એ વાત માનવા જેવી ન લાગે, એટલે ૧૮૩૧માં ન્યૂ ગીનીનાં વર્ષાજંગલોમાં Birds of Paradise ના અભ્યાસ માટે ગયેલા રેને લેસોં નામનો ફ્રેન્ચ પ્રકૃતિશાસ્ત્રી ત્યાં ઝેરી પક્ષીનો વસવાટ પણ હોવાના ખબર લાવ્યો ત્યારે તેના રિપોર્ટને ઝાઝું મહત્ત્વ અપાયું નહિ.
અમેરિકાનું જાસૂસી કારસ્તાન
એપ્રિલ ૯, ૧૯૬૦ ની વહેલી સવારે ૬:૦૦ વાગ્યે મોસ્કોમાં સોવિયેત રશિયાના વડા પ્રધાન નિકિતા ખ્રુશ્ચેવને તેમના હોટલાઇન ટેલિફોનની ઘંટડીએ જગાડ્યા. સામેનો અવાજ સંરક્ષણ મંત્રી રોદિયાન માલિનોવ્સ્કીનો હતો, જેમણે સમાચાર આપ્યા કે અમેરિકાએ ફરી તેનું ઊંચી અટારીએ ઊડતું જાસૂસી વિમાન રશિયાની સરહદમાં મોકલ્યું હતું. દક્ષિણથી ઉત્તર તરફ જતું એ પ્લેન અત્યારે ત્યુરાતામના મિસાઇલ અડ્ડા ઉપર લગભગ ૭૦,૦૦૦ ફીટ ઊંચે હતું. વડા પ્રધાન ખ્રુશ્ચેવે ક્રોધમાં આવી રિસીવર પછાડ્યું અને ત્યાર બાદ સમસમીને થોડી વાર સુધી ચૂપ બેસી રહ્યા. અપમાનનો કડવો ઘૂંટડો હંમેશ મુજબ ચૂપચાપ ગળી જવા સિવાય આરો પણ ન હતો.
ટેલિપથી સાચે જ વિજ્ઞાન નથી?
ટેલિપથી જે હોય તે, પણ વિજ્ઞાન નથી. વિજ્ઞાન મોભાદાર દરજ્જો માત્ર એ બાબતને મળી શકે કે જેનું પરીક્ષણ જેટલી વખત કરો એટલી વાર સત્ય તરીકે સિદ્ધ થાય અને પરીક્ષણનાં તારણોમાં કદી રતીભારનો ફરક પડે નહિ. ઉદાહરણ તરીકે બે પદાર્થો વચ્ચે અંતર બેવડાય તો તેમના વચ્ચેનું ગુરુત્વાકર્ષણ પરીબળ ચોથા ભાગનું થાય તે આઇઝેક ન્યૂટનનો સિદ્ધાંત વિજ્ઞાન તરીકે સ્વીકારાયો, કારણ કે એ ફોર્મ્યૂલા અચળ છે. કોઇ અપવાદને તેમાં સ્થાન નથી. ટેલિપથીની વાત કરો તો તેની બાબતમાં દર વખતે ધાર્યુ રિઝલ્ટ જોવા મળતું નથી. એક વ્યક્તિ બીજી વ્યક્તિના વિચારો તેનો પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ રીતે સંપર્ક કર્યા વગર પામી જાય એ વાત બુદ્ધિગમ્ય નથી.
Notice
Due to Adobe Flash being discontinued and other technology upgrades it is no longer possible for us to provide your favorite Safari Magazine on web/desktop. In order to provide more convenience and reading pleasure we have moved the content to native mobile apps. If you are a digital subscriber then download the mobile app and enjoy reading in the HP MobiLib Digital Pocket Library app from Harshal Publications.
Android version
iOS version
