SAFARI MAGAZINE | GUJARATI EDITION

Current issue

અંક નં. ૩૨૧ | માર્ચ, ૨૦૨૧

Cover story

ભારતમાં ઇલેક્ટ્રિક કારને દોડતી કરવા સરકારે છેક દક્ષિણ અમેરિકા સુધી કેમ દોડવું પડ્યું?

દક્ષિણ અમેરિકાના લિથિયમસમૃદ્ધ ચીલી, આર્જેન્ટિના તથા બોલિવિયા એમ ત્રણ ‘Lithium Triangle’ દેશોને આજે રહી રહીને 2021માં યાદ કરાય તેને ‘અવસર ગયે બુધ ક્યા કરની?’ જેવા ડહાપણનું પગલું લેખવું જોઇએ. આ કામ બે દસકા પહેલાં કરવાની જરૂર હતી. જાપાનનો અકિરા યોશિતો નામનો રસાયણશાસ્ત્રી સર્વપ્રથમ લિથિયમ-આયન બેટરી તો 1985માં બનાવી ચૂક્યો હતો. મોબાઇલ ફોન, લેપટોપ, ટેબ્લેટ, બ્લૂટૂથ, સ્માર્ટબેન્ડ, MP3 વગેરેનો જમાનો દોરી લાવનાર તે ક્રાંતિકારી પરિવર્તન હતું, કેમ કે Lithium-ion બેટરી ‘દિખને મેં ઠબુ, પર ચલને મેં સિરવાઇ’ હતી. કદના પ્રમાણમાં ખાસ્સી વીજળી ઊર્જા સમાવી લેતી હોવાનું પ્રતિપાદિત થયું હતું. વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલોજિના ક્ષેત્રે આવતાં ક્રાંતિકારી પરિવર્તનો વિશે જાણવામાં રસ પડે નહિ. (સાચું પૂછો તો રસ નહિ, તરસ હોવી જોઇએ.) જો કે ટપ્પો ન પડે એ પણ ખરું.

વર્ષો સુધી ઠેબે ચડાવાતી રહેલી કઠોર વાસ્તવિકતા આજે વાજતેગાજતે માંડવે આવી છે. પેટ્રોલ, ડીઝલ તથા CNG અશ્મિજન્ય બળતણો ગટગટાવતી internal combustion engine/ આંતરિક દહનયંત્રવાળી મોટરોને તિલાંજલિ આપી દેવાનું સરકારને અચાનક જરૂરી લાગવા માંડ્યું છે. ઓચિંતી જ્ઞાનપ્રાપ્તિ થયાનાં બે સ્પષ્ટ કારણો છે : હમણાંથી પેટ્રોલ-ડીઝલના ભડકે બળવા માંડેલા ભાવો સામે આમજનતામાં બૂમરાણ મચી છે.

More interesting articles

ભારતીય Deep Sea Mission

મેંગેનિઝ ‘સબ બંદર કે વેપારી’ ખનિજ છે, જેના વગર જીવન શક્ય નથી તેમ જગતનો કારોબાર ચાલવો મુમકિન નથી. વૈશ્વિક જથ્થાના હિસાબે જોતાં મેંગેનિઝ દુર્લભ નથી, છતાં હાથવગું રહે તેવું સુલભ પણ નથી. વિપુલ ભંડાર જો કે મહાસાગરોના તળિયે ‘free for all’ પડ્યો છે. ભારતે તેનું ખાણકામ શરૂ કરવાનો મહત્ત્વાકાંક્ષી કાર્યક્રમ શરૂ કર્યો છે. ઈજનેરી પ્રોજેક્ટ ચેલેન્જભર્યો કેમ છે? અને ચકચારભર્યો પણ કેમ બન્યો છે? ઇંગ્લેન્ડનું HMS Challenger નામનું ૨,૧૭૦ ટનનું સઢવાળું વહાણ ડિસેમ્બર ૨૧, ૧૮૭૨ની સવારે મહાસાગરની ખેડ માટે રવાના થયું અને મે ૨૪, ૧૮૭૬ની તારીખે પાછું ફર્યું ત્યાં સુધીમાં વિજ્ઞાનના ક્ષેત્રે તેણે ઇિતહાસ રચી નાખ્યો હતો.

પ્રાણી-પંખીની વર્તણૂક

૧૯મી સદીમાં પ્રાણીપંખીઓની વર્તણૂકનો અભ્યાસ કરનારા સંશોધકો બે લૉબીમાં વહેંચાયેલા હતા. યુરોપી લૉબી ‘ethologists’ની હતી; એટલે કે પ્રાણી-પંખીઓનું વૈજ્ઞાનિક નિરીક્ષણ તેમની કુદરતી અવસ્થામાં કરાતું હતું. અમેરિકી લૉબી ‘psychologists’ની, જેઓ પ્રયોગશાળામાં જે તે પ્રાણીની કે પક્ષીની વર્તણૂંકનો અભ્યાસ કરતા હતા. સરવાળે બેય લૉબીનો હેતુ એ પ્રશ્નનો જવાબ મેળવવાનો કે મનુષ્યેતર સજીવોમાં બુદ્ધિ છે કે નહિ. પૂરેપૂરો જવાબ ન મળ્યો. વર્ષો બાદ આજે તે ત્રણ ફાંટામાં વહેંચણી પામ્યો છે : (૧) કુદરતી પ્રેરણા; (૨) દિમાગી અક્કલ તથા (૩) માત્ર નકલ, જેમાં અક્કલની જરૂર રહેતી નથી.

ચામાચીડિયાંનું બાયોલોજિકલ વૉરફેર

ધરતી પરના સ્તન્યવંશી/ mammal સજીવોમાં ૨૫ ટકા તો ચામાચીડિયાં છે, જેમાં આપણે ત્યાં જોવા મળતાં પાંચેક ફીટ વ્યાપની ‘પાંખો’વાળાં ફળાહારી Flying Foxનો પણ સમાવેશ થાય છે. આઈરિશ કલમબાજ બ્રામ સ્ટોકરે ૧૮૯૭માં લખેલી ‘Dracula’ નવલકથાએ અને તેના પરથી બનેલી ફિલ્મોએ વામ્પાયર જાતના ચામાચીડિયાને બદનામ કરી નાખ્યું છે, પણ ખરેખર તો બીજી કેટલીયે જાતો માનવજાતના માથે મોત તરીકે ભમી રહી છે. જૂન, ૨૦૧૨ દરમ્યાન ૬૦ વર્ષીય સાઉદી અરબસ્તાની કશીક બીમારીને લીધે હોસ્પિટલના બિછાને પટકાયો, જ્યાં ડૉક્ટરો ઘણી શક્યતાઓ તપાસ્યા બાદ પણ રોગનું નિદાન કરવામાં નિષ્ફળ રહ્યા.

Notice

Due to Adobe Flash being discontinued and other technology upgrades it is no longer possible for us to provide your favorite Safari Magazine on web/desktop. In order to provide more convenience and reading pleasure we have moved the content to native mobile apps.

If you are a digital subscriber then download the mobile app and enjoy reading in the HP MobiLib Digital Pocket Library app from Harshal Publications.