SAFARI MAGAZINE | GUJARATI EDITION

Current issue

અંક નં. ૩૨૮ | નવેમ્બર, ૨૦૨૧

Cover story

જિમમાં કસરત કરીને લિટરબંધ પસીનો ઊતારવા છતાં વજન કેમ ઊતરતું નથી?

ઉત્ક્રાંતિથી માંડીને આજની જીવનપધ્ધતિનાં બધાં પાસાંને આવરી લેતો ઉપરછલ્લો નહિ, પણ તલસ્પર્શી જવાબ તાજેતરનાં વર્ષોમાં જ તબીબીશાસ્ત્રીઓના ધ્યાનમાં આવ્યો છે. કસરતને વજન ઘટાડવાનું અસરદાર પ્રિસ્ક્રિપ્શન જેઓ માનતા હોય તેમણે physiological research દ્વારા બહાર આવેલી બે હકીકતો જાણવાલાયક છે : (૧) કસરત શારીરિક વજન કાપે તે સમીકરણ હંમેશાં સવળી કાઠીએ બેસે એવું નથી; (ર) કોઇ વખત કસરતને લીધે વજન ઘટવાને બદલે વધે છે.

મનુષ્ય આદિમાનવ મટીને સુધર્યો અને સામાજિક પ્રાણી બન્યો તે પછી સદીઓ એવી વીતી જે દરમ્યાન સ્વાસ્થ્ય જાળવવા કે સુધારવા શારીરિક શ્રમ આપતી પ્રવૃત્તિનું મહત્વ તેના ધ્યાનમાં આવ્યું નહિ. એકંદરે વ્યાયામ ગણી શકાય એવી દૈનિક પ્રવૃત્તિ અને તંદુરસ્તી વચ્ચે કશોક સંબંધ છે કે કેમ એ જાણવાની જિજ્ઞાસા અંતે જેના મનમાં જાગી તે જ્ઞાનપીપાસુ British Medical Research Council નો ડોક્ટર જેરેમી મોરિસ હતો. ૧૯૪૦ ના દસકાનો ઉત્તરાર્ધ હતો. વિશ્વયુધ્ધમાં પુષ્કળ ખુવારી વેઠી ચૂકેલા બ્રિટનના અર્થતંત્રને માંડ કળ વળી રહી હતી. સખત નાણાંભીડ હતી, એટલે મોરિસનેે રિસર્ચ માટે સરકારી ફંડ મળે તેમ ન હતું. લંડનની બસમાં દરરોજ આવ-જા કરતા મોરિસને એક વાર લો-બજેટ સંશોધન હાથ ધરવાનો કીમિયો સૂઝી આવ્યો.

More interesting articles

Maned Wolf

દક્ષિણ અમેરિકાનું Maned Wolf / મેન્ડ વૂલ્ફ દેશ તેવો વેશ કાઢવા મજબૂર બનેલું, તેથી આજે કાકો મટીને ભત્રીજો થયા જેવા તેના હાલાત છે. ચહેરો વરુને બદલે લોંકડી જેવો છે, કમર પાતળી છે અને ચારેય પગમાં knee implant જેવી સર્જરી શેરડીસાંઠાના ચાર ટુકડા જાણે કે જોડી દેવાયા છે. શા કારણે આટલું બધું પરિવર્તન આવ્યું? જવાબ મસ્ત કલંદર છે. દુનિયામાં કશું અશક્ય ન હોવાનું માનતા નેપોલિઅનના કોણ જાણે શાદિ’ ફર્યા કે ૧૮૧રમાં ઝાર એલેકઝાન્ડર ૧ લાના રશિયા પર આક્રમણ કરવાનું તેને સૂઝયું. જૂન ર૪, ૧૮૧ર ના રોજ તેનું ૬,૧ર,૦૦૦ સૈનિકોનું Grand Armee નામે ઓળખાતું સૈન્ય રશિયા તરફ આગળ વધ્યું. પાંચ મહિના, બે અઠવાડિયાં અને છ દિવસમાં યુદ્ઘનો વિજય રશિયાની તરફેણમાં આવ્યો.

જેમ્સ વેબ સ્પેસ ટેલિસ્કોપ

ચંદ્રયાત્રા પછી નાસાના બીજા અવકાશી મિશને James Webb Space Telescope / JWST જેટલા રસ અને રોમાંચ જગાડ્યા નથી. આ ટેલિસ્કોપ એક નહિ, અનેક રીતે અનન્ય છે. ઘણા લોકો માટે તે રસ-રોમાંચ ઉપરાંત વિશેષ તો રહસ્યાનો વિષય છે, કેમ કે રચના તથા કાર્ય બન્ને હબલ જેવા ટેલિસ્કોપ કરતાં સાવ જુદાં છે. સરળ ભાષામાં લખાયેલો પ્રસ્તુત લેખ JWST નો સંપૂર્ણ પરિચય આપી દે છે. મહિનાઓથી સમાચારોમાં છવાયેલું અને લોન્ચિંગનાં ઘણાં મુહૂર્તો કઢાવ્યા પછી દર વખતે મુલતવી રહેલું નાસાનું James Webb Space Telescope / JWST (વળી પાછું સળી માટે શ્રાદ્ઘ અટક્યા જેવું ન થાય તો) ડિસેમ્બર ૧૮, ર૦ર૧ ના રોજ અવકાશે ચડવાનું છે.

વીસમી સદી પેટ્રોલિયમની રહી, એકવીસમી ગ્રીન હાઇડ્રોજનની હશે?

પ્રદૂષણરહિત હાઇડ્રોજન એટલે green હાઇડ્રોજન એ સાદી વ્યાખ્યા છે. પર્યાવરણની તેના કુદરતી સ્વરૂપે કરવા પાત્ર જાળવણીને જે પ્રક્રિયા, પદાર્થ કે પ્રવૃત્તિ દૂષિત બનાવે તેને green વિશેષણ લગાડવાનો ધારો પડ્યો છે. આ વ્યાખ્યા મુજબ જે હાઇડ્રોજનનું ઉત્પાદન તથા ઉપયોગ પ્રદુષણ ન કરે તે ‘ગ્રીન’ છે. હાઇડ્રોજનના વિજ્ઞાનનો પહેલો અંકુર તેના ઇતિહાસમાં ફૂટ્યો. બ્રિટનમાં જન્મેલી સેસિલિઆ પેન નામની ખગોળશાસ્ત્રી તેના PhD માટે સૂર્યનો અભ્યાસ કરી રહી હતી. તગતગતા સૂર્ય તરફ નજર માંડી શકાય નહિ. સૂર્યનું નિરીક્ષણ spectroscope / વર્ણપટમાપક થકી પરોક્ષ રીતે કરવાનું થાય અને સેસિલિઆ પેન એ જ સાધન વાપરી રહી હતી.

Notice

Due to Adobe Flash being discontinued and other technology upgrades it is no longer possible for us to provide your favorite Safari Magazine on web/desktop. In order to provide more convenience and reading pleasure we have moved the content to native mobile apps.

If you are a digital subscriber then download the mobile app and enjoy reading in the HP MobiLib Digital Pocket Library app from Harshal Publications.