SAFARI MAGAZINE | GUJARATI EDITION

Current issue

અંક નં. ૩૨૩ | જૂન, ૨૦૨૧

Cover story

COVID-19 મહામારીનું સંપૂર્ણ વિજ્ઞાન સમજાવતો માહિતીલેખ

વાઇરસ host/ યજમાનને મારી નાખે એ તેના હિતમાં નથી, પણ જે તેના વંશજો એટલે કે ખરું જોતાં clones મનુષ્ય જેવા લાખો સજીવોમાં પ્રવેશી ચૂક્યા હોય તો યજમાનનું ખૂન અને તેના ભેગી પોતાની હારાકીરી કરવામાં તેને ‘વાંધો’ હોતો નથી. વાઇરસની મૂળ આવૃતિ જ્યાં સુધી મનમાની કરી શકતી હોય ત્યાં લગી વાઇરસ પોતાના તે મૂળ સ્વરૂપને વળગી રહે છે. યજમાનના રોગ પ્રતિકારતંત્ર સામે અગર તો વેક્સિન સામે પીછેહઠ કરવાની નોબત આવે ત્યારે વાઇરસ mutation વડે સાવ જુદી આવૃતિનો થાય છે. આ પરિવર્તન જો કે વહેલુંમોડું આપોઆપ થયું હોય છે. હાલ લોકોને COVID-19 વડે બિછાને પટકતો SARS-COV-2 એ જ રણનીતિ અપનાવી રહ્યો છે અને તેમાં સફળ પણ નીવડી રહ્યો છે.

હવે પછીના ફકરામાં માત્ર વિજ્ઞાન પર આધારિત સચિત્ર વિવરણનો આરંભ થાય તે પહેલાં વાઇરસ નામની બલા વિશે અન્ડરલાઇન સાથે નોંધવાલાયક બે વાસ્તવિકતાઓ:

(૧) મૂર્ખમાં મૂર્ખ હોય તે વાઇરસ બુધ્ધિશાળીમાં બુધ્ધિશાળી મનુષ્ય કરતાં વધુ બુધ્ધિશાળી હોય છે; (૨) COVID-19 પેદા કરતો SARS-CoV-2 બીજા કોરોનાવાઇરસ જેવો નથી. બહુ જુદો છે એટલું જ નહિ, પણ તે virology ના ક્ષેત્રે જોવા મળેલાં ‘સ્થાપિત’ ધારાધોરણોનો ભંગ કરી રહ્યો છે.

More interesting articles

GMRT ટેલિસ્કોપ

કેટલાક સમય પહેલાં IEEE/ Institute of Electrical and Electronics Engineers તરીકે ઓળખાતી ખ્યાતનામ સંસ્થાએ ભારતના GMRT રેડિઓ ટેલિસ્કોપને ‘Milestone’ નો દરજ્જો આપ્યો. પુણેથી ૮૦ કિલોમીટર છેટે ખોડાદ પાસે બાંધવામાં આવેલ તે ટેલિસ્કોપને IEEE સંસ્થા દ્વારા ‘સીમાચિહન’ નું બિરુદ મળવું એ કદાચ નોબલ પારિતોષિક મળ્યા જેવું માતબર સન્માન ન લાગે, પરંતુ વિજ્ઞાન-ટેક્નોલોજિના ક્ષેત્રે મહત્વપૂર્ણ લેખાય છે. ખોડાદના રેડિઓ ટેલિસ્કોપની પહેલાં IEEE સંસ્થાએ ભારતના ખાતે ફક્ત બે ‘સીમાચિહનો’ તેની અધિકૃત કહેવાતી સૂચિમાં નોંધ્યા.

પક્ષીજગતના સંગીત ‌વિશારદો

એકમેક સાથે સંદેશાની આપ-લે માટે કુદરતે પ્રાણી-પંખીઓને જુદી જુદી કિસમની જે ભાષાઓ આપી તેમાંની એક ભાષા સંગીતની છે. મુખ્ય કરીને કેટલાંક ગાયક પંખીડાંને તે કુદરતી બક્ષિસ મળી છે.

સંગીત એ તેમની માતૃભાષા બની છે, જેના વડે તેઓ એકમેક વચ્ચે કમ્યૂનિકેશન નેટવર્ક રચે છે. જો કે ગાયક પંખીડાંમાં બધાંજ કિશોરકુમાર અને મન્ના ડે અથવા રફી છે; લતા, આશા કે ‘ગુડ્ડી’ ફિલ્મ માટે ‘બોલે રે પપીહરા’ ગાતી વાણી જયરામ એકેય નથી. હિમાલયની દક્ષિણે તેની અડોઅડ પથરાતી ૨,૪૦૦ કિલોમીટર લાંબી પર્વતમાળાએ વનરાજીમાં પ્રભાત ખીલે કે તરત પંખીડાંનો કલરવ વાતાવરણમાં મીઠાશ રેડવા માંડે છે.

ભારત-અમેરિકાનું મિશન નંદા દેવી

હિમાલયના નંદા દેવી હિમશિખર પર અણુભઠ્ઠી વડે સંચાલિત જાસૂસી યંત્રો ગોઠવવાની ગુપ્ત કાર્યવાહી આડેનો પડદો ૧૩ વર્ષ બાદ દૂર થયો ત્યારે વાત બહાર આવી કે અણુભઠ્ઠી ગાયબ થવા પામી હતી. હાલ ૨૦૨૧માં પણ લાપતા જ રહેલી અણુભઠ્ઠીનો કિરણોત્સર્ગ જો પ્રસરે તો કેવો અનર્થ સર્જાય તેની માહિતી, હોલિવૂડની થ્રિલર ફિલ્મના અંદાજવાળા મિશનને આજે પ૬ વર્ષે ફિલ્મના જ અંદાજમાં યાદ કરીએ. ભારત માટે એ સમય કસોટીનો અને કટોકટીનો હતો. હિમાલય સરહદે આપણો વિશાળ પ્રદેશ આંચકી લીધા બાદ ચીને નવેમ્બર ૨૨, ૧૯૬૨ ના દિવસે એકપક્ષી યુધ્ધવિરામ જાહેર કર્યો હતો.

Notice

Due to Adobe Flash being discontinued and other technology upgrades it is no longer possible for us to provide your favorite Safari Magazine on web/desktop. In order to provide more convenience and reading pleasure we have moved the content to native mobile apps.

If you are a digital subscriber then download the mobile app and enjoy reading in the HP MobiLib Digital Pocket Library app from Harshal Publications.