SAFARI MAGAZINE | GUJARATI EDITION

Current issue

અંક નં. ૩૫૮ | જુલાઇ, ૨૦૨૪

Cover story

પિસ્તાલિસ વર્ષ પહેલાં મચ્છુ નદીએ જ્યારે બંધ તોડી મોરબી પર મોતની ચાદર પાથરી દીધી

રાજકોટ જિલ્લાના છેક ઉત્તરી તાલુકા માળિયાના તત્કાલીન મામલતદાર ઓગસ્ટ ૧૧, ૧૯૭૯ ના રોજ પરોઢિયે મોટર દ્વારા ૩૨ કિલોમીટરનું અંતર શક્ય એટલી ઝડપે કાપી મોરબી પહોંચ્યા. સંજોગો કટોકટીના હતા. કચ્છના નાના રણમાં સમાતા પહેલાં માળિયા ગામની અડોઅડ પસાર થતી મચ્છુ નદીનું પાણી ત્યાં ભયજનક સપાટીને આંબી રહ્યું હતું અને લેવલમાં સતત વધારો થતો હતો. માળિયાનું સ્થાન મચ્છુના હેઠવાસમાં અને નદીનો એ લગભગ છેલ્લો મુકામ, એટલે સરવાળે બધું પાણી સ્વાભાવિક રીતે ત્યાં જમાવટ કરતું હતું. સમયનું મૂલ્ય પામી ચૂકેલા મામલતદાર સવારે ૭:૩૦ વાગ્યે સીધા મોરબી નગરપાલિકાના પ્રમુખ રતિભાઇ દેસાઇના ઘરે પહોંચ્યા. ઉપરવાસના મચ્છુ-૨ બંધના ખુલ્લા સ્લૂસ ગેટ દ્વારા થતા પાણીના ડિસ્ચાર્જને લીધે હેઠવાસનું માળિયા જોખમમાં આવી પડ્યાનું તેમને જણાવ્યું. પરિસ્થિતિ વર્ણવ્યા પછી ભારપૂર્વક માગણી કરીઃ ‘બેએક પાટિયાં તાત્કાલિક બંધ કરાવી દો.’

આ મુલાકાત પછી જે કલાકો વીત્યા તેમાં સ્થિતિએ જુદો વળાંક લીધો. ભારતની તવારીખમાં અભૂતપૂર્વ સાબિત થનાર જળપ્રલયનો તખ્તો આપોઆપ ગોઠવાયો અને બપોરે તો મચ્છુ નદીનાં ધૂઆંધાર પાણી બંધ તોડી ૧૦ મીટર ઊંચી દીવાલરૂપે મોરબી પર ફરી વળ્યાં.

More interesting articles

દેડકાઓનું કમ્યૂનિકેશન નેટવર્ક

પહેલો વરસાદ પડતાં જ ફૂટી નીકળતા દેડકાઓ જે સામુહિક કોલાહલ મચાવે તે આપણા કાન માટે ફક્ત ‘ડ્રાઉં ડ્રાઉં’, પણ વાસ્તવમાં તેઓ ટેલિકોમ નેટવર્કના આયામમાં વાર્તાલાપ ચલાવતા હોય છે.

નેચરલ સિલેક્શને તેમની વચ્ચે ફ્રિકવન્સી બેન્ડની ફાળવણી કરી છે. દરેક સ્પિસિસના દેડકાની શ્રવણેન્દ્રિયમાં એ જ ફ્રિકવન્સીનું ‘ડ્રાઉં’ ઝીલાય કે જે તેના ભાગે આવી હોય છે. અલગ ફ્રિકવન્સીનું ‘ડ્રાઉં’ તેને સંભળાતું નથી. પ્રસારણનો સમય પણ એ જ રીતે ફાળવાયો છે.

સર્વનાશી સુપરવોલ્કેનો

જ્વાળામુખીનો અંગ્રેજી પર્યાય volcano જાણીતો છે. દુનિયામાં એવા લગભગ દસ હજાર volcanos છે. વિશેષણ તરીકે super શબ્દ જોડાયા પછી ઓળખ સમૂળગી બદલાય છે. આ જ્વાળામુખીનો વિસ્ફોટ નહિ, મહાવિસ્ફોટ થાય ત્યારે મહાવિનાશ ફેલાય છે. અમેરિકાના યલોસ્ટોન નેશનલ પાર્કમાં આવેલા supervolcano માટે એ સમય ‘ઓવરડ્યૂ’ છે. લાખો ચોરસ કિલોમીટરમાં વહેલોમોડો સર્વનાશ થવો નક્કી છે.

અમેરિકા / USA ના વ્યોમિંગ રાજ્યમાં Yellowstone National Park નામનું આશરે ૯,૦૦૦ ચોરસ કિલોમીટરનું રક્ષિત ક્ષેત્ર છે.

ખોવાયેલા અને ન જડેલા પરમાણુ બોમ્બ

ર૦૧૬માં Bulletin of the Atomic Scientist માં પ્રગટ થયેલા અહેવાલ પ્રમાણે કુલ ૯ અણુસબમરિનો સમુદ્રના તળિયે પડી છે. આમાં ૭ રશિયન અને ર અમેરિકન છે. અકસ્માતને લીધે સમુદ્રમાં ગરક થયેલા પરમાણુ બોમ્બની સંખ્યા ૪૪ છે. અમુકને જળસમાધિ મળ્યાને પચાસ-પોણોસો વર્ષ જેટલો સમય વીતી ચૂક્યો છે.

નોર્વે પાસે (જો કે પ૦૦ કિલોમીટરના અંતરે) એપ્રિલ, ૧૯૮૯ દરમ્યાન રશિયાની K-278 તરીકે ઓળખાતી જે અણુસબમરિન ડૂબી તેમાં આગ લાગી હતી. સબમરિને કુમક માટે સંદેશા મોકલ્યા, પણ રશિયાથી તેને ઘણું છેટું પડી જતું હતું. કેપ્ટને અણુભઠ્ઠી તરત બંધ કરાવી દીધી, એટલે તેનું જોખમ ન રહ્યું.

Notice

Due to Adobe Flash being discontinued and other technology upgrades it is no longer possible for us to provide your favorite Safari Magazine on web/desktop. In order to provide more convenience and reading pleasure we have moved the content to native mobile apps.
If you are a digital subscriber then download the mobile app and enjoy reading in the HP MobiLib Digital Pocket Library app from Harshal Publications.